Günümüzde teknoloji ve internet’in birlikte gelişim göstermesi ve özellikle akıllı
telefonlarının yaygınlaşmasıyla, internet ve internetin sağladığı sosyal medya araçları insan
yaşamının önemli bir parçası haline gelmiştir. Hemen her yaştan olmak üzere, bilgisayar veya
akıllı telefon kullanmayı bilen bireylerin çeşitli sosyal medya araçlarını kullandıkları,
kendilerini bu şekilde ifade ettikleri görülmektedir. İnsanlar için oldukça büyük
önem teşkil eden bu medya araçları, insanlara sunduğu çeşitli imkanlarla birçok anlamda
kolaylık sağlamaktadır. Bu kolaylıkların yanında bazen, birey hayatı için olumsuz durum teşkil edebilecek, önemli işlevsel problemler de birlikte gelebilmektedir. Sosyal medya kullanımı, kullanım süresi, amacı gibi faktörlere bağlı olarak zamanla alışkanlık, problemli kulanım halini alabilmektedir. Tartışmalar aşırı kullanımın, özellikle gençler ve öğrenciler arasında bağımlılık riskinin yüksek olduğunu vurgulamaktadır. Bu da araştırmacıların dikkatini çekmekte ve araştırmalarının konusunun sosyal medya bağımlılığına yönlendirmektedir.
Sosyal medya bağımlılığı, literatürde bir tür internet bağımlılığı olarak tanımlanmaktadır ve ‘‘kişinin yaşamında duyuşsal, bilişsel ve davranışsal süreçler çerçevesinde gelişerek, özel hayat, iş hayatı veya akademik ve sosyal alanlarda meşguliyete sebep olan, duygu-durum düzenlemeyi etkileyen ve tekrarlama, çatışma gibi problemlere yol açabilen psikolojik bir sorun” olarak açıklanmaktadır. Sosyal medyada çok fazla zaman harcayan bireyler, sanal ortamda olabilecek hemen her şeyden haberdar olma arzusuna sahiptirler. Aynı zamanda kişiyi zorlayan bu normal olmayan, haberdar olma arzusu da sosyal medya bağımlılığı olarak açıklanabilmektedir.
Son zamanlarda sosyal medya bağımlılığına bağlı olarak gelişen, sosyal medyada yaşanan olayları kaçırma korkusu, FOMO (Fear of Missing Out), kişinin sosyal ortamındaki insanların neler yaptığına, kendisinin neler kaçırdığına yönelik hissettiği endişe olarak tanımlanmaktadır. Bu durum bireylerde, yoğun şekilde kıskançlık ve öfke duygularına, endişe
ataklarına ve çeşitli kaygı bozukluklarına neden olmaktadır. Bu
bağlamda da gelişmeleri kaçırma korkusu yeni çalışmalarda yerini almaya başlamaktadır.
BELİRTİLER
- Sosyal medya ile ilgili aşırı zihinsel uğraş içerisinde olmak
- Sosyal medyada geçirilen sürenin günden güne arttırılması.
- Sosyal medyada geçirilen sürenin azaltılmasına yönelik, Facebook kapatma, İnstagram kapatma gibi, başarısızlıkla sonuçlanan çeşitli girişimler
- Sosyal medyada geçirilen sürenin azaltılma çabasının ardından ortaya çıkan yoksunluk
belirtileri - Başlangıçta olduğundan daha fazla süre sosyal medyada zaman geçirmek
- Aşırı sosyal medya kullanımı sebebiyle ilişkiler, iş ya da okul hayatı ile ilgili sorunlarda artış.
- Sosyal medyaya girmek için aile bireylerine veya çevreye yalan söyleme davranışları
- Sosyal medyada geçirilen vakit içerisinde çeşitli duygulanım değişiklikleri yaşamak(umutsuzluk, suçluluk, endişe vb.).
Sosyal medya bağımlılığı bireylerin hayatının farklı alanında yaşanan problemlerle de
ortaya çıkabilmektedir. Bunlara iş hayatı, sosyal ilişkiler, iletişim, parasal konular, uyku
düzeni ve yeme düzeninde ortaya çıkan problemler örnek verilebilir.
Ayrıca internet bağımlılığı olan kişilerde; kendisine fazla güven duyması,
yoğun şekilde yaşanan duygular, olaylara daha dürtüsel yaklaşma, devamlı tetikte olma hali,
kendini tam olarak ifade edememe, uyumsuz davranışlar gibi bireyin kişiliğinde yer etmiş
ortak özellikler bulunduğunu söylenmektedir.
TEDAVİSİ
Öncelikle bir uzmandan yardım istemek atılacak en doğru adım olacaktır. Terapistle iş birliği içerisinde yürütülen terapi süreci ile birlikte bağımlılık davranışının altında yatan sebepler kendini göstermeye başlayacak ve kişi düşünceleri ile ilgili farkındalık kazanmaya başlayacaktır. Aynı zamanda diğer bağımlılık davranışları için etkili olduğu kanıtlanmış, kendi kendine yardım stratejileri, tedavileri ve önlemleri sosyal medya bağımlılığı için de işe yarayabilmektedir. Terapisti bu stratejiler ve hayata geçirilmesi konusunda da kişiye yardımcı olacaktır.
